Fotoalergeny w naszym otoczeniu. Cz.2. Fototoksyczne leki

Czy biorąc antybiotyk można się opalać? Czy antydepresanty są przeciwwskazaniem do depilacji laserowej lub wczasów w ciepłych krajach? Które witaminy są światłoczułe i co to oznacza zwrot fototoksyczne leki? Jeśli nie znacie odpowiedzi na te pytania, to koniecznie powinniście przeczytać ten artykuł. W drugiej części publikacji o fotoalergenach w naszym otoczeniu skupimy się substancjach fotouczulających, które znajdziecie w popularnych i powszechnie stosowanych lekach. 

Sezon wakacyjny właśnie się rozpoczął i wielu z nas już odlicza dni do upragnionego urlopu, ciesząc się na myśl o letnich aktywnościach lub marząc o błogim lenistwie na którejś z zalanych słońcem rajskich plaż. Oczywiście, nie każdy z nas jest miłośnikiem opalania, jednak lejący się z nieba czerwcowy żar sprawia, że nie trzeba nigdzie wyjeżdżać, aby każdego dnia nasza skóra wystawiona była na kontakt ze światłem słonecznym. Jeśli w naszym ciele znajdują się substancje fotouwrażliwiające, to każda ekspozycja na promieniowanie UV niesie ze sobą ryzyko pojawienia się fotouczulenia lub reakcji fototoksycznej. Jedynym sposobem, aby uniknąć tego ryzyka, jest wiedza na temat fotosensybilizatorów oraz produktów, w których można je znaleźć. 

Zaskakująco duży potencjał fotouczulający mają leki. Zawarte w nich substancje, w połączeniu ze słońcem lub innym źródłem promieniowania UV (lampy solarne, lasery), mogą doprowadzić do pojawienia się fotodermatoz lub silnych reakcji alergicznych. 

Fotouczulające i fototoksyczne leki

Wśród leków, które zawierają substancje mogące zwiększać ryzyko fotosensytyzacji, znajdują się zarówno pochodne witaminy A (izotretynoina), powszechnie stosowane antybiotyki (zwłaszcza z grupy z grupy tetracyklin) i leki przeciwgrzybiczne, niektóre związki wykorzystywane w leczeniu depresji oraz wiele z popularnych (i często dostępnych bez recepty) medykamentów należących do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Apelujemy, aby uważnie prześledzić poniższą listę fotoalergenów, a następnie sprawdzić ulotki informacyjne wszystkich przyjmowanych przez nas preparatów (zarówno tych podawanych do wewnątrz (zastrzyki, syropy, tabletki i globulki) jak również tych, które aplikowane są zewnętrznie na skórę i błony śluzowe. Jeśli w ich skład wchodzi któraś z wymienionych substancji, należy być świadomym ich fotouczulającego potencjału, a jeśli muszą być zastosowane w sezonie letnim lub w trakcie wyjazdów do ciepłych krajów, bezwzględnie przestrzegać wszystkich zaleceń prawidłowej fotoprotekcji. 

Antybiotyki fotouczulające:

• Tetracykliny – stosowane przede wszystkim do leczenia trądziku młodzieńczego, boreliozy, dżumy, brucelozy, nieswoistego zapalenia cewki moczowej, zapaleń w obrębie miednicy mniejszej, nieswoistych zakażeń dróg oddechowych, malarii i choroby wrzodowej.
• Sulfonamidy – obecnie najczęściej wykorzystywane są podczas miejscowej terapii stanów zapalnych oczu (krople z sulfonamidami).
• Chinolony – syntetyczne chemioterapeutyki o szerokim spektrum działania. Do do tej grupy należą:ciprofloksacyna, norfloksacyna, ofloksacyna, moksyfloksacyna, gatifloksacyna, trimetoprim.

Fotouczulające leki przeciwgrzybicze 

• Worykonazol – silna i bardzo szybko działająca substancja, dlatego leki z worykonazolem przepisywane są jako pierwsza faza leczenia grzybic, które zagrażają ludzkiemu życiu
• Ketokonazol
• Gryzeofulwina
• Itrakonazol

Antydepresanty:

• Fenotiazyna
• Dezipramina
• Imipramina

Leki na malarię:

• Chinina
• Chlorchina

Leki wykorzystywane m.in. w kardiologii:

• Furosemid – stosowany w leczeniu chorób układu moczowego oraz sercowo-naczyniowego
• Amiodarom
• Dilitazem

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ):

• Ibuprofen
• Ketoprofen
• Naproksen
• Piroksykam

Pozostałe leki i substancje fotouczulające

• Salicylany – wchodzące w skład wielu popularnych i dostępnych bez recepty preparatów przeciwbólowych i przeciwzapalnych
• Retinoidy (pochodne witaminy A)
• Retinol – wykorzystywany w kosmetologii oraz jako składnik licznych kosmetyków przeciwstarzeniowych
• Izotretynoina – stosowana w terapii trądziku (zwłaszcza leczenia przewlekłych i mocno nasilonych zmian chorobowych)
• Doustne środki antykoncepcyjne

Oczywiście, nie u każdego z nas stosowanie któregoś z powyższych medykamentów wywoła skórną reakcję fotonadwrażliwości, jednak warto pamiętać o takim ryzyku. Jeśli zażywamy któryś z wymienionych wyżej leków, a po zejściu ze słońca zaobserwujemy niepokojące nas objawy, to najlepiej nie zwlekać z udaniem się do lekarza. Świadome korzystanie z produktów zawierających fotosensybilizatory oraz stosowanie odpowiednich środków ochronnych (fotoprotekcja) może znacznie zmniejszyć ryzyko negatywnych reakcji zdrowotnych.