Jak skutecznie chronić skórę przed słońcem? Wszystko, co musisz wiedzieć o fototypach, UVA i SPF

Słońce dostarcza nam nie tylko ciepła i światła, ale również wpływa na nasze zdrowie i dobre samopoczucie. Jednak brak odpowiednio wysokiej ochrony (filtry SPF) oraz nadmierna ekspozycja na promieniowanie UVA i UVB może prowadzić do poważnych problemów skórnych, w tym do przedwczesnego starzenia się i raka skóry. Zanim więc zanurzycie się w błogiej przyjemności słonecznych kąpieli, zachęcamy do poszerzenia wiedzy na temat „letniego bhp”. Jeśli chcecie dowiedzieć się, czym jest i jakie jest Wasz fototyp skóry, zrozumieć różnice między promieniowaniem UVA, UVB i UVC oraz rozszyfrować, co tak naprawdę znaczy SPF i jakie są rodzaje filtrów słonecznych, koniecznie przeczytajcie nasz artykuł.

Co to jest fototyp skóry?

Dobór odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej wcale nie jest tak oczywistą sprawą, jak mogłoby się wydawać, gdyż każdy typ skóry w inny sposób „radzi” sobie z ekspozycją na promieniowanie. Logicznym jest, że mieszkańcy Afryki czy Indii będą o wiele mniej wrażliwi na długotrwałą ekspozycję na promienie UV niż Skandynawowie czy większość Europejczyków, których skóra opala się szybciej i łatwiej ulega poparzeniom.  W zależności od naturalnego kolorytu (odcienia) skóry oraz koloru oczu możemy wyróżnić sześć fototypów, do ich wskazywania najczęściej używa się tzw. skali Fitzpatricka (choć popularne są również inne sposoby klasyfikacji typu skóry, jak genetyczno-rasowa (oparta na przynależności do danej rasy i pochodzeniu genetycznym jednostki), Skala Chromatyczna von Lushena, System Klasyfikacji Typu Skóry Robertsa czy Skala Zmarszczek Glogau). 

FSP - fototypy skóry Fitzpatricka

Wprowadzona w latach 70. XX wieku przez dermatologa z Harvardu, Thomasa B. Fitzpatricka metoda klasyfikacji skóry ludzkiej w zależności jej fototypów służy do określania ryzyka oparzeń oraz szacowania ryzyka zachorowania na raka skóry. Skala dzieli skórę na sześć typów, od I do VI, gdzie typ I (najniższy FSP) dotyczy osób najbardziej wrażliwych na promieniowanie UV, a typ VI (najwyższy FSP, określany również jako „typ afrykański”) – osób, których skóra jest wysoko napigmentowana i nigdy nie ulega oparzeniom. Fototypy I-IV są charakterystyczne dla przedstawicieli rasy białej, a w naszej szerokości geograficznej najczęściej można spotkać osoby z fototypem nr II i III.

Fototypy skóry – charakterystyka i zalecenia

Typ I – celtycki

Osoby z tym typem skóry posiadają bardzo jasną, mlecznobiałą karnację, często z piegami oraz włosy w kolorze jasny blond lub rude. Są wyjątkowo wrażliwe na promieniowanie UV, ich skóra nie opala się, a każde dłuższe wyjście na słońce bez nakrycia głowy oraz zastosowania najwyższego z możliwych filtrów ochronnych (SPF 50 i powyżej, tzw. sunblocker)) grozi udarem cieplnym i niemal zawsze kończy się poparzeniem słonecznym.

Typ II - północnoeuropejski

Skóra nieco mniej wrażliwa niż typ celtycki, ale nadal łatwo ulegająca oparzeniom, opalająca się w stopniu nieznacznym i wymagająca wysokiej ochrony. Osoby z tym fototypem mają jasną, w większości chłodną karnację (często z piegami) oraz jasne włosy w różnych odcienia blond. Zalecane jest używanie kremów z wysokim SPF (40, 560) oraz unikanie długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach szczytowego nasłonecznienia.

Typ III - środkowoeuropejski

Jeden z najpopularniejszych fototypów, z jasną lub złotą skórą o odcieniu neutralnym bądź chłodnym (bez lub z małą ilością piegów) oraz brązowymi włosami (ciemny blond, szatyn).

Charakteryzuje się umiarkowanym ryzykiem poparzenia i zdolnością do stopniowego opalania.

Osoby z tym typem skóry powinny stosować średni poziom SPF i zachować szczególną ostrożność na początku sezonu letniego, umożliwiając skórze stopniowe przyzwyczajenie się do ekspozycji na promienie UV.

Typ IV - śródziemnomorski

Ten fototyp wyróżnia skóra o oliwkowym (lub żółtozielonym) odcieniu (bez piegów) i naturalnie ciemne lub czarne włosy. Osoby z typem śródziemnomorskim są nie ulegają poparzeniom, a ich skóra opala się na ciemnobrązowy kolor. Mimo naturalnej odporności na promieniowanie słoneczne zaleca się stosowanie filtrów z co najmniej średnim poziomem SPF, aby zapobiegać długotrwałym uszkodzeniom skóry.

Typ V - bliskowschodni

Typ V jest charakterystyczny dla osób o ciemnej, pozbawionej piegów karnacji i czarnych włosach. Posiadacze tego fototypu nie ulegają oparzeniom i bardzo szybko opalają się na ciemnobrązowy kolor. Mimo posiadania przez nich naturalnej ochrony przed promieniowaniem UV, zaleca się stosowanie kremów z niskim SPF, aby unikać długoterminowych skutków przebywania na słońcu takich jak przedwczesne fotostarzenie czy ryzyko raka skóry.

Typ VI - afrykański

Skóra w różnych odcieniach czerni, która nigdy nie ulega oparzeniom i jest najmniej wrażliwa na promieniowanie słoneczne. Choć naturalna pigmentacja skutecznie chroni przed negatywnymi skutkami długotrwałej ekspozycji na intensywne promieniowanie, to wciąż zaleca się stosowanie produktów z niskim filtrem, w celu zapobiegania innym problemom skórnym.

Mimo, że skala Fitzpatricka jest użytecznym narzędziem, warto pamiętać o indywidualnych czynnikach, które mogą wpływać na reakcję skóry, takich jak historia zdrowotna, przyjmowane leki, dieta czy styl życia. Niezależnie od typu skóry kluczowe jest stosowanie odpowiednio dobranej ochrony przeciwsłonecznej, unikanie przebywania na otwartym słońcu w godzinach największej ekspozycji oraz regularna kontrola pieprzyków i znamion skórnych

Typy promieniowania – UVA, UVB, UVC

Słońce emituje promieniowanie elektromagnetyczne, które (ze względu na długość fal) dzielimy na: światło widzialne, podczerwień oraz promieniowanie ultrafioletowe (UV). 

Promieniowanie UV dzielimy dalej na promieniowanie: UVA, UVB i UVC, z czego dla naszej skóry szczególnie istotne są dwa pierwsze typy (UVA i UVB), gdyż przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się skóry, powstawania zmarszczek i przebarwień oraz, co najgroźniejsze, nowotworów skóry.

UV-A o długości fali od 315 do 380 nm - aż 97% tego promieniowania dociera do Ziemi, a na kontakt z nimi jesteśmy narażeni przez cały rok, nawet w pochmurne dni. Jest ono niebezpieczne, gdyż promienie UVA przenikają przez naskórek i docierają do głębokich warstw skóry, uszkadzając komórki oraz DNA. Przy braku należytej ochrony ekspozycja na ten typ promieni osłabia włókna kolagenowe w strukturze skóry, co prowadzi do szybszego tworzenia się zmarszczek i wiotczenia skóry (fotostarzenie)

UV-B o długości fali od 280 do 320 nm - do Ziemi dociera tylko część promieni UV-B. W nadmiarze jest bardzo szkodliwe dla skóry, gdyż to właśnie promienie UVB powodują oparzenia słoneczne, reakcje alergiczne, a w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do mutacji DNA i złośliwych nowotworów skóry. Promienie UVB mają najsilniejsze natężenie w bezchmurne, letnie dni pomiędzy godziną 10 a 15.

UV-C - niemal w całości zatrzymuje je chroniąca atmosferę warstwa ozonowa, więc nie dociera do Ziemi;

Czym są filtry słoneczne, podział na filtry fizyczne (fotoekrany) i chemiczne

Są to substancje ochronne, które – w zależności od mechanizmu działania – odbijają lub absorbują szkodliwe promieniowanie UV. Dzielimy je na fizyczne (ekranujące) i chemiczne.

Filtry fizyczne odbijają głównie promieniowanie UVB (w zakresie 280 – 320 nm) i określane są jako tzw. filtry mineralne (tlenek cynku lub dwutlenek tytanu). Są odpowiednie dla osób z wrażliwą skórą oraz dla dzieci

Filtry chemiczne działają poprzez absorpcję promieni UV i ich przekształcanie w ciepło. Są one zazwyczaj lżejsze i mniej widoczne na skórze, ale mogą wywoływać reakcje alergiczne. Substancje z tej grupy to przede wszystkim związki organiczne: benzofenony, cynamoniany, pochodne kwasu p-aminobenzoesowego, salicylany. Filtry chemiczne pochłaniają promieniowane w zakresie UVA, jak i UVB.

Filtr UVA chroni przed promieniowaniem, które przyspiesza starzenie skóry i może przyczyniać się do rozwoju raka skóry. Filtry UVB z kolei chronią przed promieniowaniem, które powoduje oparzenia słoneczne. Dobry filtr przeciwsłoneczny powinien zapewniać szerokospektralną ochronę, czyli przed obydwoma typami promieniowania.

Co znaczy skrót SPF

SPF (sun protection factor) jest wskaźnikiem ochrony przeciwsłonecznej i oznacza stosunek ilości promieniowania, które powoduje oparzenie przy użyciu filtra do ilości bez jego stosowania. Jest określany wartością od 2 do 50, która obrazuje stopień zabezpieczenia skóry. SPF 50 ochroni naszą skórę przez czas 50 krotnie dłuższy niż gdybyśmy go nie użyli (na przykład – 1 minuta przebywania na słońcu bez żadnej ochrony jest równie niebezpieczna jak 50 minut ekspozycji skóry posmarowanej kremem z SPF 50. 

Różnice w działaniach różnych wysokości SPF-ów widoczne są między innymi w stopniu zatrzymywania promieni słonecznych. Do określania mocy filtrów używa się również skali przekrojowej, gdzie SPF 2-6 uznaje się za słaby, SPF 8-12 średni, SPF 30-50 bardzo wysoki, a SPF ponad 50 za ultrawysoki. W Unii Europejskiej nie znajdziemy oznaczenia wyższego niż 50+, jednak ta wysokość filtra zapewnia najwyższy poziom ochrony przed promieniowaniem UVB, odpowiedzialnej za poparzenia słoneczne. Stosowanie preparatów z filtrami SPF 50 jest zalecane szczególnie dzieciom oraz osobom o jasnej i wrażliwej skórze, z piegami, przebarwieniami skóry, bliznami lub innymi defektami skórnymi. To najskuteczniejszy sposób na zminimalizowanie ryzyka uszkodzeń skóry spowodowanych promieniowaniem UV. Powszechnie przyjmuje się, że nie powinno się przebywać na słońcu w godzinach największego nasłonecznienia, tj. od 10 do 16, bez odpowiedniej ochrony.

Jeśli jednak chcecie uniknąć przedwczesnego starzenia zdecydowanie polecamy, aby przez cały rok stosować kremy ochronne SPF 50 (latem na cale ciało, jesienią i zimą na dłonie i twarz).

Synteza witaminy D – równowaga między zdrowiem a bezpieczeństwem

W artykule na temat opalania nie mogliśmy pominąć kwestii związanej z produkcją witaminy D pod wpływem ekspozycji na światło słoneczne. Aż 90% tej substancji produkowane jest w naszym organizmie właśnie w ten sposób, jednak proces ten zachodzi tylko w przypadku braku stosowania ochrony SPF.  Czy fakt ten oznacza, iż chcąc zapewnić sobie odpowiednią ilość tego składnika musimy ryzykować swoim zdrowiem i narażać się na zaczerwienienie skóry? Na szczęście nie, gdyż do jej syntezy wystarczyć kilka razy w tygodniu (przez 15 minut) wystawić twarz, dłonie i szyję na przyjemne, słoneczne ciepełko, a po zakończeniu prozdrowotnej sesji natychmiast użyć odpowiedniego filtra. 

Suplementacja kwasami omega-3 jako naturalne wsparcie ochrony przed słońcem

Na zakończenie chcemy podzielić się z Wami pewną ciekawostką i zakładamy, że niewielu Czytelników ma świadomość, że kwasy tłuszczowe omega-3 wydłużają czas naturalnej samoochrony skóry. Dokładny mechanizm tego zjawiska jest jeszcze dobrze poznany, jednak dowiedziono, że kwasy należące do grupy omega-3  są mają zdolność redukcji substancji prozapalnych, indukowanych szkodliwym promieniowaniem UV. Kwasy omega zmniejszają jednocześnie skutki poparzeń słonecznych, stymulują procesy naprawcze i łagodzą podrażnienia skórne. Badania dowodzą także, że mogą wpływać na opóźnianie procesu starzenia się skóry (które w dużej mierze spowodowane jest ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe). 

Doskonałym źródłem kwasów omega- 3 jest EstroVita, a zawarte w niej estry roślinnych kwasów omega 3, 6, 9, to najczystsza forma ich występowania. Dodatkową zaletą jest wysoka przyswajalność tej formy kwasów oraz czas działania w organizmie, nawet do 24 godzin. Co więcej, nasze EstroVity występują także w wygodnej formie wegańskich kapsułek, których nie trzeba przechowywać w lodówce, dzięki czemu możesz (tak, jak butelkę wody oraz krem z filtrem) mieć je zawsze przy sobie. Nawet, gdy z nieba leje się prawdziwy żar tropików.